Dwujęzyczne dzieci “dziedziczą” nie tylko język mniejszościowy, w jakim mówią do nich rodzice, ale także postawy wobec obu języków, wobec kraju pobytu i kraju pochodzenia, wobec społeczności kraju zamieszkania. Oprócz zrównoważonego podejścia wobec obu krajów, zauważyłam też dwie skrajne postawy panujące wśród Polaków za granicą. Niestety te postawy są odzwierciedlane w zachowaniach dzieci polonijnych. Jak zatem ustosunkować się wobec Polski i kraju pobytu, aby skorzystało na tym dziecko?
Polska jest gorsza…
Często nie zdajemy sobie sprawy, jak wiele tego, co rodzice mówią do dzieci i ich obecności dzieciach wpływa na dziecięce poglądy na świat, a co za tym idzie – na motywację do nauki i używania języka mniejszości, na tożsamość i samoocenę, na stosowane przez dziecko strategie integracji. Wszelka krytyka na temat Polki, polskiej polityki, gospodarki, podatków czy czegokolwiek związanego z Polską wpisuje się na trwałe w dziecięcy umysł, zwłaszcza jeśli dziecko słucha tego na co dzień -nie tylko od rodziców, ale też od sąsiadów, znajomych, krewnych z Polski itp. Wiadomo, my Polacy lubimy sobie czasem ponarzekać, zwłaszcza na politykę i finanse w kraju nad Wisłą 😉 Ale na obczyźnie trzeba się pilnować przy własnych dzieciach, bo one “dziedziczą” te poglądy bez zrozumienia. I później taki Jasio mówi mi w polskiej szkole, że on nie będzie się przykładał do języka polskiego, bo polski rząd jest do… Zdziwiona, pytam więc Jasia o szczegóły, zagajam też o politykę tu na miejscu, w Irlandii. Okazuje się, że dziecko nie ma pojęcia o polityce, a powtarza tylko zasłyszane od wujka słowa. Powtarza i w nie wierzy, na ich podstawie buduje sobie zdanie o Polsce i swoją postawę wobec języka polskiego. Wpływa to także na tożsamość i postawę dziecka wobec własnych korzeni i pochodzenia rodziców. Dzieci, które są nastawione negatywnie do kraju przodków nie chcą używać języka mniejszości, dystansują się wobec rodziny i starają się wyeliminować ten fragment w budowaniu własnego “ja”, często podświadomie dążą wówczas do asymilacji ze społecznością kraju zamieszkania. Dlatego warto czasem ugryźć się w język przy dzieciach i ponarzekać dopiero, gdy ich nie ma w pobliżu lub śpią. 😉
MY i ONI
Skrajność w drugim kierunku to przesadne uwielbienie Polski przez rodziców przy jednoczesnym częstym negowaniu kraju zamieszkania. Pojawia się tu typowy podział na MY (Polacy) i ONI (Irlandczycy, Anglicy, Niemcy – wybierzcie wedle waszego kraju pobytu). Codzienne uwagi i porównywanie zwyczajów panujących w kraju zamieszkania do codzienności w Polsce – z mocnym zaznaczeniem, że tu jest gorzej i ONI robią wszystko źle: źle obchodzą święta, źle prowadzą, źle parkują, edukacja jest zła, kuchnia niesmaczna, nawet pogoda to ICH wina i “jak oni mogą tak żyć?!”. Pamiętajmy, że dziecko wychowywane za granicą nie ma często doświadczenia życia w Polsce poza wyjazdami wakacyjnymi, więc nie jest w stanie nawet zrozumieć tej nadmiernej krytyki Polaków wobec kraju zamieszkania; natomiast ta krytyka wchodzi w pamięć i wpływa na dziecięcą ocenę rzeczywistości. Niekiedy zdarza się także, że ktoś z Polski (sąsiad, kolega, rodzina, nauczyciel) narzuca dziecku TOŻSAMOŚĆ, mówiąc “Jesteś Polakiem” – nie pozostawiając tym samym przestrzeni na własną opinię i możliwości włączenia do własnej tożsamości elementów miejsca, w którym dziecko dorasta i kultury której doświadcza na co dzień. Dziecko wychowujące się w takiej atmosferze przesiąka tą negatywną opinią na temat kraju, w którym mieszka, a także narzucanymi mu z góry obrazami siebie. Mimo że chce się integrować, czuć częścią społeczności szkolnej czy nawet grupy rówieśniczej z osiedla, to nie może, bo podświadomie boryka się z odpowiedzią na pytania co do własnej tożsamości, czy ja należę do grupy “MY” czy “ONI”.
Czerpanie z dwóch języków i dwóch kultur
Aby dziecko mogło rozwijać się w zgodzie z samym sobą, a także z otoczeniem (rodziną, społecznością kraju zamieszkania), powinniśmy umożliwić mu czerpanie z obu języków i kultur, z którymi jest związane. Jedynie szacunek do kraju własnych korzeni oraz do kraju zamieszkania pozwoli dziecku dorastać bez wewnętrznego konfliktu tożsamości, pozwoli zbudować spójny obraz wewnętrznego “ja”. Z tego powodu jako rodzice powinniśmy dbać o to, aby nikt naszym dzieciom nie wmawiał, kim są, ale też, aby nikt nie nastawiał ich negatywnie wobec któregokolwiek z krajów – NAWET JEŚLI DZIEJE SIĘ TO NIEŚWIADOMIE LUB Z “DOBREJ WOLI.” Każdy człowiek – mały i duży – ma prawo sam budować swoją tożsamość i wybierać, co we własnym wyobrażeniu o sobie lubi i ceni.
Dzieci nastawione pozytywnie wobec kraju rodziców oraz kraju pobytu chętnie używają języka mniejszości, uczą się go, pielęgnują dumę z własnego pochodzenia, łatwiej integrują się z lokalną społecznością, zawierają przyjaźnie, są tolerancyjne.
Bilingual Mind 